اگر چه حضرت امام خمینی(ره) در سه شنبه ۳۰بهمن۱۳۵۸ طی حکمی، فقه‌های شورای نگهبان را برگزیدند، اما ۲۶تیرماه به نام این نهاد پاسدار قانون اساسی نام‌گذاری شده است یعنی در تاریخی که حقوق‌دان‌های شورای نگهبان در مجلس اول انتخاب شدند.
اما فلسفه شکل‌گیری شورای نگهبان و وظایف آن چیست؟
شورای نگهبان در واقع دارای دو سازمان است:
الف) سازمان فقه‌های شورای نگهبان:
اعضای فقیه شورای نگهبان از جانب رهبر انقلاب انتخاب می‌شوند؛ و پاسدار احکام و موازین اسلام هستند.
در تطبیق مصوبات مجلس با معیارهای اسلامی تخصص دارند و علاوه بر این موظف‌اند که قسمت دوم وظایف شورای نگهبان را همراه حقوقدانان این شورا به انجام رسانند.
ب) سازمان دوم شورای نگهبان به معنای عام است که از شش فقیه سازمان اول و شش نفر حقوقدان تشکیل شده است.
غیر از وظایفی که مخصوص فقها است، برای اعضای حقوقدان وظایف به خصوصی تعیین شده است.
مهم‌ترین وظایف شورای نگهبان عبارت است از:
۱_ تشخیص عدم مغایرت مصوبات مجلس شورای اسلامی با قانون اساسی
۲_تشخیص عدم مغایرت مصوبات مجلس شورای اسلامی با احکام اسلام توسط فقهای این شورا
۳_ نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی
۴_تفسیر اصول قانون اساسی
۵_حضور در جلسات غیر علنی مجلس شورای اسلامی برای اعتبار بخشیدن به مصوبات آن، در صورت تصویب سه چهارم نمایندگان مجلس
۶_ حضور در جلسات شورای بازنگری قانون اساسی
بنابراین وظایف شورای نگهبان بر طبق اصول مختلف قانون اساسی شامل وظیفه تقنینی، تفسیری و نظارتی است.
همچنین امام خمینی(ره) از مهم‌ترین وظایف شورای نگهبان در صحیفه خود از موارد زیر نام می‌برد:
_رعایت مصلحت نظام و بررسی قوانین
_جلوگیری از قوانین مخالف شرع و قانون اساسی
_نگهبانی از اسلام و احکام آن
_توجه به خدا در اظهار نظر
